Op een rustige vrijdagochtend in juni bezocht ik Fenix, een prachtig museum in Katendrecht gevestigd in de San-Franciscoloods uit 1923. Ooit was dit de grootste opslagloods ter wereld, die speciaal werd gebouwd voor de Holland-Amerika Lijn (HAL). Het gebouw speelde een belangrijke rol in de migratiegeschiedenis van Rotterdam en werd zwaar beschadigd door oorlog en brand. Honderd jaar later herrees de Fenixloods uit de as, net zoals de mythologische vogel.
Fenix is zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat van de jaren vijftig hersteld. ‘Het niet zomaar een museum. Het is een reis’, lees ik. Een reis langs verhalen over liefde en afscheid, over thuiskomen en je thuis voelen. Migratie is de rode draad, bekeken door de ogen van meer dan 100 kunstenaars van over de hele wereld.
Wanneer je Fenix binnenwandelt, loop je gelijk tegen de prachtige Tornado aan: een grote wenteltrap van gepolijst staal die omhoog ‘wervelt’ naar een panoramadak met een prachtig uitzicht over Rotterdam en de Maas. Het gebouw bestaat uit twee verdiepingen met grote museumzalen. Bij de tentoonstelling op de eerste verdieping vind je werken van bekende en opkomende kunstenaars uit de hele wereld. Ze worden getoond naast historische objecten die een link met migratie hebben, zoals een UNHCR-tent of een stuk van de Berlijnse Muur. Mensen uit de lokale gemeenschap zijn gevraagd persoonlijke spullen uit te lenen die hun eigen verhaal vertellen over migratie. Dat maakt het heel persoonlijk.
Bellboy op de Holland-Amerika Lijn
Beneden in het atrium is een tentoonstelling over koffers te vinden: het kofferdoolhof. Maar liefst 2000 mensen uit de hele wereld doneerden hun koffer aan het museum. Want stel dat je je hele leven in een koffer moet stoppen, wat pak je dan in? Aan elke koffer kleeft een persoonlijk verhaal. Verhalen over nieuwe kansen, afscheid, verlies en avontuur. Naar een aantal van die verhalen kun je met een audiotour luisteren.
Ook mijn opa, de vader van mijn vader, vertrok ooit vanaf deze kade met de Holland-Amerika Lijn richting de Verenigde Staten. Hij was in dienst als bellboy, waarbij hij de koffers van de gasten naar hun kamers bracht en gasten aan boord van het schip assisteerde. In oude albums van mijn vader troffen we een foto van mijn opa uit die tijd. Zowel mijn opa als mijn vader leven niet meer, maar door het museum te ervaren, bracht het me een stukje dichter bij de verhalen over het vertrek vanaf de Rotterdamse kade uit die tijd. Dat maakt het museum ook zo bijzonder. Het thema migratie is universeel en herkenbaar.
Ben je nog niet naar Fenix geweest? Zeker doen. Ik ga zelf ook nog eens terug naar dit museum want ik ben nog lang niet uitgekeken. Rotterdam heeft er wat mij betreft een geweldig icoon bij.
